The cemetery of Ahlat Selçuklu

İslam dünyasının en büyük mezarlıklarından biri olan Selçuklu Mezarlığı’nda XII. Yüzyıl ile XVI. Yüzyıllar arasında Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlı ve Osmanlı Dönemine ait, çeşitli tiplerde 8169 mezar taşı bulunmaktadır. Ayrıca Selçuklu Mezarlığı’nda ortaya çıkarılmış 7 adet akıt bulunmaktadır. Tarihin önemli kaynakları arasında yer alan mezar taşları ait oldukları toplumların inançlarını, sanat anlayışlarını, sosyal ve kültürel yapılarını yansıtırlar. Mezar taşları Türklerin yerleşme ve yayılma alanlarını göstermesi açısından da büyük önem taşımaktadır. Mezar taşları Orta Asya ile Anadolu arasındaki köprüyü gösteren önemli belgelerdir. Türkler, Anadolu’ya geldikten sonra Orta Asya’daki bu mezar kültürünü İslami dönemde de devam ettirmişler ve İslami unsurları da ekleyerek yeni bir sentez oluşturmuşlardır. Ahlat’taki Selçuklu mezar taşları ile Orhun Abidelerinin benzerliği Orta Asya Türk kültürünün Ahlat’ta devam ettiğini ve bu kültürün burada kalmayıp Ahlat’tan Anadolu’ya yayıldığını göstermektedir. Ahlat’taki 900 senelik bu abideler, Anadolu ile Orta Asya arasındaki bağı açıkça ortaya koymaktadır. Mezar taşları, iskisadi hayatın geliştiği dönemlerde abidevi ölçülerde ve daha tezyinatlı olarak yapılmıştır. İktisadi hayatın ve siyasi istikrarın bozulduğu dönemlerde, ölçülerde küçülme ve tezyinatta basitleşme ortaya çıkmıştır. Bu durum, Ahlat’ın siyasi ve ekonomik hayatında görülen dalgalanmalar hakkında bilgi vermektedir.

1000 yıllık mezarın ihtişamlı görünümü insanı büyülüyor. Mezarı gezerken insanın içinde sanki mezarda değil de işlemeli taşlarla süslü bir bahçede geziyorsunuz hissi oluşuyor. Mezar taşlarının uzunlukları değişiyor. Bu uzunluklar yaşanılan dönemde kişinin önemine göre değişiyor. Mezar taşlarının uzunlukları 3.5 metreye kadar çıkabiliyor. Mezarlık dünyanın en büyük Türk- İslam mezarlığı. 210 dönüm büyüklüğünde. Mezarı dolaşmak için yollar yapılmış. Rahat gezilebiliyor. Mezarlığın sol tarafında da Ahlat Müzesi var. Onu da gezmeyi ihmal etmeyin. Biz beğendik. Aynı yerde yapım aşamasında olan bir de teras bulunuyor. Mezarlığın çıkışında da Emir Bayındır Kümbeti var. Bir de camisi. İsterseniz buradan da mezarı gezmeye başlayabilirsiniz. Mezara giriş ücretsiz. 18.00 'e kadar mezar gezebilirsiniz. Keyifli geziler dilerim.

Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı Ören Yeri,  Ahlat’ta bulunan bir çok tarihi mezarlık içerisinde en büyük ve en önemli olanıdır. Mezarlıkta, dönemin ünlü sanatkârların eserleri bulunmaktadır. 210.000 metrekarelik bir alanı kaplayan Meydan Mezarlığı, Türk-İslam Mezarlıkları içerisinde büyüklük açısından dünyada 3. sırada, ülkemiz de ise ilk sırada yer almaktadır. Tarihin önemli kaynakları arasında yer alan mezar taşları ait oldukları toplumların inançlarını, sanat anlayışlarını, sosyal ve kültürel yapılarını yansıtırlar. Mezar taşları Türklerin yerleşme ve yayılma alanlarını göstermesi açısından da büyük önem taşımaktadır. Selçuklu Mezarlığı’nda yer alan mezar tiplerine bakıldığında Şahideli sandukalı, Sandukalı ve Akıt olmak üzere 3 tip mezar görülmektedir. Mezar taşlarının doğu yüzünde medfunun kimlik bilgileri, bazı örneklerde ise medfunun nereden geldiği ve mesleki bilgiler yer almaktadır. Ayrıca, Orta Asya Türk kültüründe görülen çift başlı ejder motifi, değişik sıra ve örgülerde mukarnas süslemeleri de yer almaktadır. Batı yüzünde ise,  mezar taşını yapan sanatkârın adı, Kuran-ı Kerim’den ayetler ile palmet, kandil, geometrik motifler ve bitkisel süslemeler bulunmaktadır. Sanduka kısmında ise daha çok ölümü hatırlatan Hadis-i Şerifler yer almaktadır. Ahlat’taki Selçuklu mezar taşları ile Orhun Abideleri'nin benzerliği, Orta Asya Türk kültürünün Ahlat’ta devam ettiğini ve bu kültürün burada kalmayıp Ahlat’tan Anadolu’ya yayıldığını göstermesi açısından önemlidir.

Gördüğüm en ilginç ve farklı mezarlık. Civarda gezilebilecek en önemli yer olduğu söylenebilir. Park problemi yok. Her ne kadar farklı ve güzel olsada uzun uzun vakit geçirebilecek bir yer değil. Alan çok büyük fakat bir kısmını gezmeniz yeterli olabilir. Sıcak hava bunaltıcı olabileceğinden sabah saatlerinde gezmenizi tavsiye ederim. Sabah gezmenizin bir diğer artısı kalabalık olmayacak olmasıdır. Kalabalıktan dolayı keyif alamayabilirsiniz.

Ahlat Selçuklu mezarlığı bitlisin Ahlat ilçesinde bulunan ortaçağ dönemine ait en büyük Türk- İslâm mezarlığıdır. 210 dönümlük arazi üzerinde yaklaşık 8200 mezar taşı bulunuyor. Yaklaşık 118 tanesi anıt mezar olduğu ve bölgede hüküm sürmüş milletler ve cemaatler ölülerini buraya görmüşlerdir.yapılan araştırmalarda müslüman mezarlarının yanı sıra hıristiyan ve Ezidi mezarlarında bulunmuştur. Bu mezar taşlarının yüksekliği 3,5 metreyi bulup taşların her cephesinde çok güzel süslemeler vardır.