Istanbul

The New Mosque

TDV Klasik Osmanlı mimarisinin revaklı avlulu şemasını devam ettiren cami merkezî plana sahiptir. 35,50 × 40,90 m. ölçüsünde dikine düzenlenen dikdörtgen planlı harim ortada dört kollu ayaklar üzerinde sivri kemerlere oturan ve pandantiflerle geçişi sağlanan 16,20 m. çapında bir kubbe ile örtülüdür. Bu ana kubbe dört yönde yarım kubbelerle yanlara doğru genişletilmiştir. Kuzey yönü hariç diğer yönlerde yarım kubbeler yanlardaki ikişer çeyrek kubbe ile (eksedra) kademelendirilmiştir. Kuzey yönündeki yarım kubbe ise üç eksedra ile kuzeye doğru bir kademe daha genişletilmiş, böylece mekânın dikine düzenlenmesi sağlanmıştır. Ana kubbeyi taşıyan büyük pâyelerden mihrap önündekiler iki yönde yine sivri kemerlerle duvar pâyelerine, kuzeydeki pâyeler ise yanlarda duvar pâyelerine, kuzeyde serbest pâyelere sivri kemerlerle bağlanmıştır. Köşelerde oluşan kare birimlerin üzerleri pandantiflerle geçişi sağlanan küçük kubbelerle örtülmüş, böylece üst örtü de dörtgen şemaya tamamlanmıştır. Dört büyük pâye dıştan sekizgen gövdeli ağırlık kuleleri şeklinde kubbe eteğine kadar yükseltilmiştir. Caminin yapı malzemesi kesme küfeki taşı, mermer ve tuğladır. Cami ile avlunun beden duvarlarında ve minarelerde kesme küfeki taşı, yan galerilerdeki cephelerde, avlunun revak cephelerinde, kapı ve alt sıra pencere açıklıklarında mermer, örtü sisteminde ise tuğla kullanılmıştır. Cami mekânına biri kuzeyde revaklı avluya açılan, ikisi yanlarda bulunan üç kapıdan geçilerek ulaşılmakta, ayrıca mihrap yönünde yanlarda birer küçük kapı daha bulunmaktadır. Yapıda aydınlanmayı sağlayan pencereler altı sıra halinde düzenlenmiştir. Mihrap duvarında altta tek sıra, diğer cephelerde alttan ilk iki sıra pencereler dikdörtgen açıklıklı ve söveli biçimde düzenlenmiştir. Yalnızca mihrap duvarında hünkâr mahfiline açılan ikinci sıra pencereler dikdörtgen açıklıklıdır. Yarım kubbeler üzerindeki beşinci sıra pencereler yuvarlak kemerli, diğer pencereler ise sivri kemerli olarak düzenlenmiştir.

Eminönü’nün simgesi olan caminin ismi “Yeni” olsa da yaklaşık 400 yıllık bir Osmanlı camisi. Caminin yapımı 66 yılda tamamlanmış ve yapımı süresinde 8 padişah değişikliği olmuş. Caminin planı, Mimar Sinan’ın Şehzade ve Mimar Sedefkar Mehmet Ağa’nın Sultanahmet Cami’nde uyguladığı plan ile aynıdır. Dört fil ayağına oturan büyük kubbe, dört yarım kubbe ile desteklenmiş. Bunlar biraz yüksek tutulduğu için cami piramidi andırır biçimde yükselmiş. İç mekan mavi ve yeşil çinilerin yanı sıra güzel kalem işleriyle süslenmiş. Ancak çinicilikte İznik’in parlak dönemi artık geride kalmıştır. Buradakiler 17. yüzyıl çapında iyi örneklerdir.

Yeni Camii Külliyesi içerisinde yer alan Mısır Çarşısı, ‘’Çifte Çarşı’’ olma özelliği ile iki çarşının birleşiminden oluşan, Osmanlı klasik üslubunda yapılmış bir arastadır. 6000 m²’lik bir alanı kaplayan Mısır Çarşısı “L” plan şemasını vermektedir. Yeni Camii’nin inşaatına ilk kez lll. Murat’ın eşi Sultan lll. Mehmet’in annesi Safiye Sultan’ın emriyle 1597 yılında başlanmıştır. İlk mimarı büyük usta Mimar Sinan’ın çırağı olan Mimar Davut Ağa’dır. Ancak Davut Ağa 1598 yılında idam edilmiş ve yerine Dalgıç Ahmet Ağa görevlendirilmiştir. Sultan l. Ahmed 1603 yılında tahta çıktığında, Safiye Sultan eski saraya gönderilmiş ve caminin yapımı durdurulmuştur. Yeni Sultan bu caminin yapımına ilgi duymayarak Ayasofya’nın karşısına kendi camisini yaptırmak istemiştir. Sultan lV. Mehmed’in annesi Turhan Hatice Sultan, hayır işi olarak projeye devam etmek istemiş ve saray mimarı Mustafa Ağa’yı görevlendirerek 1663 yılında tamamlanmasını sağlamıştır. Caminin piramit düzeninde 66 kubbe ve yarım kubbesi vardır. Ana kubbenin ağırlığını dört büyük ayak taşır ve kubbe dört yanda dört yarım kubbe ile desteklenir. Kubbe planı için Mimar Sinan’ın Şehzade Camisi planı örnek alınmıştır. Caminin ana bölümünden önce direkler üzerinde 24 küçük kubbeyle çevrelenen bir avlu vardır. Avlunun tam ortasında bulunan Şadırvan sadece işlevsel olmayıp dekoratif amaçlıdır. Caminin iç kısmı mavi, yeşil ve beyaz renkte İznik çinileriyle süslüdür.

Yapıldığı ilk yıldan sonra tamamlanması için yılların geçmesi gereken Yeni Camii, Eminönü’nde deniz manzarasıyla birleşip muhteşem bir görüntü sunuyor. Yeni Camii’nin ilk temeli 1597 yılında atıldı. III. Mehmet’in annesi Safiye Sultan’ın yapılmasına karar verdiği caminin mimarı, Mimar Sinan’ın öğrencilerinden olan Mimar Davut Ağa’dır. Büyük bir hikayesi vardır Yeni Camii’nin. Davut Ağa veba hastalığına yakalanınca Mimar Dalgıç Mehmed Çavuş devam etti bu görkemli ve yıllara meydan okuyacak caminin yapımına. Ardından III. Mehmet öldü ve annesi Safiye Sultan geleneklere göre eski saraya gitti. Bu sebeple caminin inşaatı durduruldu ve 59 yıl boyunca o şekilde kaldı. Zaman değişmiş, padişah değişmiş, valide sultan değişmişti. 1660 yılında bölgede çıkan büyük bir yangında hasar gördü Yeni Camii, o dönemde IV. Mehmed’in annesi Turhan Sultan tarafından fark edilen caminin duvarları tekrar tamamlanmak için fırsat buldu. O sırada Turhan Sultan bir cami yaptırmak isterken bu yarım kalmış camiyi tamamlatmaya karar verdi. Caminin bu dönemdeki mimarı Ser Mimar-ı Hassa Mustafa Ağa oldu. 1663 yılında açılışı yapılan cami, günümüzde yerli ve yabancı turistlerin ziyaretlerini kabul ediyor ve işlevselliğini hala koruyor.

Büyük, Tarihi ve çok güzel bir cami. Yapısı, mimari harikadir İstanbulun önemli ve güzel simgelerinden biridir. İçinde namaz kılmak çok huzurludur. Ziyarte etmeyi tavsiye ediyorum.