Göbeklitepe

Göbeklitepenin Sırrı

Göbeklitepe Nerede? Şanlıurfa’nın şanlı tepesi, dünyayı şaşkına çeviren gizemli bölge. 51. Bölgeyi, Stonehenge’i, İnka’ların gizli tapınağını unutun. Göbeklitepe çok başka bir hikâye. Hayır bugün size Göbeklitepe’yi tarla sürerken keşfeden çiftçi Şavak’ın hikayesini anlatmayacağız. Göbeklitepe’nin neden önemli olduğuna dair şaşırtıcı bilgileri sıralayacağız. Bundan tam 11.000 yıl önce, çanak, çömlek, yazı, çiftçilik icat edilmemiş. Avcılıkla ve ormandan meyve toplayarak hayatta kalıyorsun. Bildiğimiz anlamıyla medeniyetin, şehirleşmenin başlamadığı bir dönemdesin. Ormanda avladığın ceylanı sırtına atmış, bugün de ölmedim anne diye dönerken 5,5 metre yüksekliğinde 60 ton ağırlığında taşlardan oluşan devasa bir tapınak görüyorsun ve olduğun yerde kalakalıyorsun? Nasıl yani, yerleşik hayata ne zaman geçtik diye sormaya kalmadan, şu taşa bir el atıver diyorlar. İşte herkesin avcı toplayıcı olduğu düşünülen bir zamanda Urfa’da muasır medeniyetleri keşfeden arkeologlar da tam olarak böyle dumura uğradılar. Çiftçi Şavak’ın Göbekli Tepe keşfi sayesinde insanlık tarihine dair tüm teoriler sil baştan yazılıyor.

Dünyanın ilk tapınağı olduğu düşünülen yapının mimari şekli, bu taşların o zamanlarda “olmaması gereken” teknolojiyle nasıl oraya taşındığı bilinmiyor. Piramitlerin inşasıyla yarışır bir mimari gizemden bahsediyoruz. Bugüne kadar yapılan kazılarda bir tane bile taş oymada kullanılan bir alet bulunamadı. İnsanların önce yerleşik yaşama geçtiği sonra tapınaklar inşa ettiği düşünülürken Göbekli Tepe bu teoriyi boşa çıkardı. Bu taşları dikmek için en az 500 kişilik bir ekip gerekli olacağı düşünülüyor. Demek insanlar ilk çağlardan bu yana büyük ekipler halinde çalışıyor ve taş oymacılığı gibi zanaatlara hakimmiş.

Göbeklitepede'de taşların üzerine hayvan ve insan figürleri kazınmış. Bunların ne anlama geldiği henüz tam bilinmiyor. Kimilerine göre başsız insan ve akbaba figürleri 13.000 yıl önce dünyaya çarpan ve dünyada buzul çağını başlatan bir kuyruklu yıldıza işaret ediyor. Kimilerine göreyse taşlardaki ceylan, kurt, akrep gibi hayvanlar gökteki yıldızlarla eşleşiyor ve o zamanki insanların derin astronomi bilgisini ortaya koyuyor. Daha da çılgın bir teoriyse hem Göbekli Tepe’de hem de Avustralya’lı Aborjinlerde kullanılan ortak semboller olduğu ve arada binlerce km ve okyanus bulunan bu iki topluluğun arasında bağlantı olduğunu iddia ediyor. Peki Göbekli Tepe’yi kim, neden, nasıl inşa etti? Henüz bilmiyoruz. Daha da ilginci, inşa ettikten birkaç bin yıl sonra insan eliyle tonlarca toprak taşınarak gizlenmiş olması. Bunu neden ve nasıl yaptılar bilinmiyor?Henüz bölgenin sadece %5’i ortaya çıkarabildi. Karahantepe, Gürcütepe gibi benzer özelliklerde toplam 12 taş tepe keşif için sırada bekliyor. Peki çiftçi Şavak’ın tarla sürerken ortaya çıkardığı bu bölge nasıl oldu da binlerce yıldır keşfedilmedi? En azından define avcılarının burayı keşfetmesi gerekirdi! Bunun cevabını da siz Nomatto takipçilerinden bekliyoruz.

Teorilerinizi bu epostaya cevap yazın, en sıradışı yorumları gelecek sayıda paylaşacağız! 🙂 
İşin tarihini uzmanlara bırakalım ama memleketimizde piramitler kadar kıymetli bir hazinenin keşfedildiğini ve bizim ziyaretimizi beklediğini unutmayın.

Göbeklitepe Oymaları

Göbeklitepe oymaları, antik dönem insanlarının sanatsal ifadesini ve dini inançlarını yansıttığı düşünülen önemli arkeolojik buluntulardır. Göbeklitepe'deki taş sütunlar, hayvan figürleri ve insan figürlerinin oymalarını içerir. Bu oymalar, av sahneleri, insan figürleri, geometrik desenler ve semboller gibi çeşitli motifleri içerebilir. Oymaların detayları ve incelikleri, o dönemdeki insanların sanatsal becerilerini ve estetik anlayışlarını gösterir. Göbeklitepe oymaları, arkeologlar ve tarihçiler için bu antik dönemin dini ve kültürel pratiklerini anlamak için önemli bir kaynaktır. Bu oymalar, ziyaretçilere de geçmişin gizemli dünyasına bir pencere açar, insanların binlerce yıl önceki dünya görüşlerini ve sanatsal ifadelerini keşfetme fırsatı sunar. Göbeklitepe'nin tarihi oldukça etkileyicidir.

Türkiye'de 2019 yılı "Göbeklitepe Yılı" ilan edildiğinde, bu antik alanın önemi ve insanlık tarihine olan katkıları büyük bir vurgu kazandı. Göbekli Tepenin yaşı ise, Göbeklitepe, henüz küçük bir bölümü kazılmış olmasına rağmen, yaklaşık 12 bin yıllık bir geçmişe sahiptir. Bu durum, insanlık tarihinde bilinen en eski ve en büyük tapınma merkezi olarak kabul edilir. Göbeklitepe'nin buluntuları, dinsel inanışların yerleşik hayata geçişteki etkisini somut bir şekilde gösterir. Bu antik alan, arkeologlar ve tarihçiler için insanlığın geçmişine dair önemli bilgiler sunar, aynı zamanda ziyaretçilere de tarih öncesi dönemi daha yakından keşfetme fırsatı sağlar. Göbeklitepe'nin tarihi ve keşifleri, insanlığın kültürel ve dinsel evrimine dair önemli bir perspektif sunar.

Nomatto ile Şanlıurfa Gezilecek Yerler sayfamızı ve Şanlıurfa İnanç ve Kültür Rotası sayfalarımızı inceleyebilir isterseniz kendinize ait gezi planıda oluşturabilirsiniz.

Göbeklitepe Hakkında Merak Edilenler 

• Göbeklitepe'nin özelliği nedir? Göbeklitepe, M.Ö. 9600–9500 civarına tarihlenen dünyanın bilinen en eski tarihî yapısıdır. Bu antik alan, taş sütunlardan oluşan dünyanın bilinen en eski megalitlerini içeren bir dizi büyük dairesel yapıya sahiptir. Bazı kaynaklarda "tarihin sıfır noktası" olarak adlandırılan Göbeklitepe, insanlık tarihinde önemli bir dönemi temsil eder.
• Göbeklitepe neden bu kadar önemli? Göbeklitepe, Mısır piramitlerinden 7 bin 500 yıl önce yapılmıştır ve yerleşik hayata geçişin izlerini taşır. Burada bulunan bulgular, yerleşik hayatı simgeler ve tarıma işaret eden buğdayın ilk izlerini içerir. Ayrıca, Göbeklitepe bilinen ilk ibadet merkezi olarak kabul edilir ve dinler tarihini etkiler.
• Göbeklitepe'nin altında ne var? Göbeklitepe'de kireçtaşı platonun üzerinde 20'den fazla anıtsal yuvarlak yapı keşfedilmiştir. Bu yapılar, 10 ton ağırlığındaki taş sütunlarla süslenmiş insan ve el figürlerini içerir.
• Göbeklitepe neyi değiştirdi? Göbeklitepe'nin keşfi, 2011 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklenmesine yol açtı. Bu antik alan, insanlık tarihi, dinler tarihi ve yerleşik hayata geçiş gibi konularla ilgili bilinen tüm anlayışı değiştirdi.
• Göbeklitepe'de neden 'T' yazıyor? T şeklindeki taşların, açık kolları olan insanları temsil ettiği düşünülür. Bu taşlar, ilk olarak 1963 yılında Chicago ve İstanbul Üniversiteleri tarafından fark edilmiş, ancak dışarıda kalan kısımları mezar taşı olarak yanlışlıkla değerlendirilmiş ve bu nedenle bölgede kazı yapılmamıştır.
• Göbekli Tepe'yi kim inşa etti? Göbeklitepe'deki kült yapılar, tarım ve hayvancılığa yakın son avcı grupları tarafından inşa edilmiştir. Bu durumda bölgenin en erken kullanımı Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'a, yani günümüzden en az 11.600 yıl öncesine dayanır.
• Göbeklitepe neden tarihin 0 noktası? Göbeklitepe, insanların yerleşik hayata geçmeden önce dini törenler, merasimler ve ritüeller düzenlediğinin kanıtıdır. Bu özelliğiyle tarih öncesi dönemde dini aktivitelerin gerçekleştiği yer olarak kabul edilir.
• Göbeklitepe'nin dini nedir? Göbeklitepe'nin dini doğası hakkında kesin yorum yapmak güçtür. Araştırmacılar, karmaşık dizilmiş tapınakların ve mistik sırların Şamanizmle açıklanabileceğini ifade etmişlerdir. Ancak, kesin bir açıklama yapılamamıştır.
• Göbeklitepe yapay mı? Evet, Göbeklitepe M.Ö. 10. bin yılın sonlarından M.Ö. 9. bin yıllarına tarihlenen bir tarih öncesi alanı temsil eder. 1500 yıl kadar süren bir dönemden kalma arkeolojik birikintiler içeren yapay bir höyüktür.
• Göbeklitepe giriş ücreti? Göbeklitepe'yi ziyaret etmek isteyenler belirli ücret tarifelerine tabi tutulmaktadır. 2022 yılında tam giriş ücreti 70 TL olarak belirlenmiştir. Ancak, öğrenciler ve öğretmenler için giriş ücretsizdir.