Nomatto Okyanusların Bilinmeyen Dünyası
Muhtemelen Dünya yüzeyinin çoğunluğunun su kütleleriyle kaplı olduğunu biliyorsunuzdur. Ancak Mars'ın, kendi okyanuslarımıza göre daha ayrıntılı, daha kapsamlı haritalarına sahip olduğumuzu daha önce duymamış olabilirsiniz. Okyanuslarımız, derinliklerinde barındırdığı sırlarla doludur ve bu geniş mavi dünyayı keşfetmek, gezegenimizin bilinmeyen yönlerini anlamamıza yardımcı olabilir. Peki, okyanuslar hakkında daha fazla ilginç bilgi öğrenmek ister misiniz? İşte, sizin için okyanuslara dair sizi şaşırtacak az bilinen 10 tuhaf gerçek!
Dünya’nın En Büyük Şelalesi Su Altındadır!
Karada bulunan en yüksek şelale yaklaşık 979 metre yüksekliğindeki Venezuela’daki Angel Şelalesi’dir. Ancak Dünya’nın en yüksek şelalesi, Grönland ile İzlanda arasında bulunan ve 3.500 metre yükseklikten düşen Danimarka Boğazı Kataraktı'dır. Danimarka Boğazı Kataraktı, İskandinav Denizi'nden gelen soğuk suyun, Irminger Denizi'nden gelen daha sıcak suların altına saniyede 5 milyon metreküp (yaklaşık 2.000 kat daha hızlı) hızla battığı bir şelaledir. Ulusal Okyanus Servisi'ne göre şelalenin akış hızı, saniyede 123 milyon fit küpten fazladır; bu da Niagara Şelalesi'nin 50 bin katıdır.
Okyanusun En Derin Noktasına Giden İnsan Sayısı, Ay'a Giden İnsandan Daha Azdır
Pasifik Okyanusu'nda, Guam ile Filipinler arasında bir yerde, Mariana Çukuru yer alır. Deniz seviyesinin yaklaşık 11 kilometre altında bulunan tabanına Challenger Deep adı verilir; bu, Dünya üzerinde bilinen en derin noktadır. Bu noktaya şimdiye kadar sadece 3 kişi gitmiştir. Bunun yanı sıra Ay’a ayak basan insan sayısı ise 12’dir, yani bu sayı dört kat daha fazladır.
Okyanusta Dünya’nın Tüm Yüzeyini Kaplayacak Kadar Tuz Bulunur.
Okyanustaki tuz kaldırılıp Dünya'nın kara yüzeyine eşit bir şekilde yayılabilseydi, 166 metreden daha kalın, yaklaşık 40 katlı bir ofis binasının yüksekliğinde bir katman oluşturabilirdi. Bu da, dünyanın tüm yüzeyini kaplayabilecek kadar tuz bulunduğunu gösterir.
Mars’ı, Okyanuslardan Daha İyi Gösteren Haritalar Var.
Her ne kadar insanlar okyanuslarla çevrili olsa da, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne (NOAA) göre okyanusun derinliklerinin yüzde 80'inden fazlası "haritalanmamış, gözlemlenmemiş veya keşfedilmemiş" durumdadır. Mars'ın yüzeyini, kendi okyanuslarımızdan daha iyi biliyoruz. Bunun nedeni büyük ölçüde, basıncın 1000 bar'a (50 jumbo jetin ağırlığına eşdeğer) kadar çıkabildiği derin okyanusu keşfetmenin zor ve pahalı olmasıdır.
Okyanuslar, Dünya’nın En Büyük Oksijen Kaynağıdır.
Yosun, algler ve minik okyanus fitoplanktonları tüm atmosferik oksijenin yaklaşık yüzde 70'ini üretmekten sorumludur. Okyanus ayrıca Dünya'da üretilen karbondioksitin yaklaşık üçte birini emer ve atmosferden 50 kat daha fazla karbondioksit depolar. Ancak okyanus giderek daha fazla karbondioksit emdikçe, su asitleşiyor ve deniz canlılarının nefes almasını zorlaştırıyor.
Okyanustaki Canlıların Yaklaşık Yüzde 91’i Hala Keşfedilmedi.
Okyanusta yaşayan türlerin toplam sayısı hala bilinmiyor, ancak 2011'de PLOS One’da yayınlanan çalışmaya göre yaklaşık 2,2 milyon deniz ökaryotunun (bitkiler, hayvanlar ve mantarlar) olduğu tahmin ediliyor. Bilim insanları 2015'ten bu yana her hafta yaklaşık bir yeni balık türü tespit ediyor. 2011 yılındaki çalışma, bunların hepsini keşfetmek için "biyolojik keşif ve taksonomiye yeniden ilgi duyulması" gerektiği sonucuna varmıştır.
Okyanuslar, Dünya’nın İklimini Düzenler.
İnsan dolaşım sistemi gibi okyanus akıntıları da ısıyı, nemi ve besin maddelerini olması gereken yere taşır. Bu kalıpların kesintiye uğraması, dünyadaki tüm yaşamlar için ciddi sonuçlar doğurabilir. Pasifik Okyanusu havzasındaki El Niño-Güney Salınımı (ENSO) ve Atlantik'teki Körfez Akıntısı gibi fiziksel okyanus süreçleri, dünya çapında iklimi etkileyebilir. Bu iklim değişikliği Kuzey Avrupa'nın bazı kısımlarının derin dondurucuya girmesine neden olabilir.
Dünyanın En Büyük Sıradağ Zinciri Su Altındadır.
Okyanus ortası sırtı, 65 bin kilometre uzunluğundadır; bu, And Dağları'ndan neredeyse 8 kat daha uzundur. Yüzde 90'ı su altında olan bu yekpare dağ zinciri, ortalama 2 bin 500 metre su derinliğiyle dünyanın tüm kıtaları arasından geçmektedir. Bu su altı dağ zinciri, deniz tabanında inanılmaz bir jeolojik çeşitlilik sunar ve okyanus ekosistemlerinin zenginliğini artırır.
Bir Buzdağı Bir Milyon Kişiye Beş Yıl Boyunca İçme Suyu Sağlayabilir.
Antarktika'daki büyük bir buzdağı, 20 milyar galondan fazla su içerir; bu, muhtemelen bir milyon insana beş yıl boyunca içme suyu sağlayabileceği anlamına geliyor. Bu kadar büyük bir su kaynağının potansiyeli, su kaynaklarının yönetimi ve sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşır.
Okyanusun Dibindeki Su İnanılmaz Derecede Sıcaktır!
Okyanusun dibindeki su inanılmaz derecede sıcaktır. Deniz tabanındaki hidrotermal havalandırma deliklerinden çıkan su, 400 santigrat dereceye kadar çıkabilir. Ancak bu derinliklerdeki yoğun basınç, suyun kaynamasını engeller. Bu sıcak su, deniz tabanındaki yaşamı besleyen kimyasal bileşiklerin oluşumunu sağlar ve biyolojik çeşitliliği destekler.