Deyrulzafaran Manastırı

Deyrulzafaran Manastırı, Mardin’deki farklı dinlerin ve kültürlerin değerlerine şahitlik edebilmek için ideal seçeneklerden birisidir. Mardin’de unutulmaz bir kültür rotası için bu özgün manastırı listenize eklemeyi unutmayın! Mardin’in görülmesi gereken diğer yapılarından Mor Behnam (Kırklar) Manastırı, Mor Gabriel Manastırı ve  Kasımiye Medresesi duraklarımızı da incelemenizi öneririz. Mardin hakkında detaylı bilgi sahibi olmak isterseniz Ne Yapılır?,  Nerede Kalınır? ve Nerede Yenir? sayfalarımıza da bakabilirsiniz.

Deyrulzafaran Manastırı Hakkında

Deyrulzafaran Manastırı hakkında, Deyrulzafaran Manastırı, Mardin'in 4 kilometre doğusunda bulunan bir Süryani manastırıdır ve Süryaniler için önemli bir merkezdir. MÖ dönemine ait Güneş Tapınağı'nın bulunduğu alanda inşa edilip daha sonra Romalılar tarafından bir kale olarak kullanılmış bir kompleksin üzerine kurulur. Romalılar bölgeden ayrıldığında, Aziz Şleymun, bazı azizlerin kalıntılarını buraya getirterek bu kaleyi bir manastıra dönüştürür.

Mor Hananyo Kilisesi (Kubbeli Kilise), Azizler Evi (Beth Kadişe), Meryem Ana Kilisesi ve Güneş Tapınağı, manastırın önemli bölümlerini oluşturur. Manastırın içinde tarihi bir Süryanice İncil ve kutsal taş gibi önemli eserler bulunur, ayrıca burada ilk tıp fakültesinin kurulduğu rivayet edilir. Dönemine ait mozaikler de hala görülebilir durumdadır. Bu canlı tarihi yapıda en önemli özelliklerden biri, içerisinde 52 Süryani patriğinin mezarının bulunmasıdır. 

Ayrıca Deyrulzafaran Manastırı, Süryani Kilisesi'nin dini eğitim merkezlerinden biridir. Bölgeye ilk matbaayı getiren kişi, bu manastırda patriklik yapmış olan 4. Petrus'tur. 1874 yılında İngiltere'ye yaptığı bir ziyaret sırasında satın aldığı matbaayı 1876 yılında Manastır'a getirmiştir. Bu matbaada, 1969 yılına kadar Süryanice, Arapça, Osmanlıca ve Türkçe kitaplar basılmakta, ayrıca 1953'e kadar "Öz Hikmet" adlı aylık bir dergi yayınlanmıştır. Matbaadan geriye kalan parçaların bir kısmı manastırda, bir kısmı ise Mardin'deki Kırklar Kilisesi'nde bulunmaktadır. Manastır; Güneş Tapınağı, Azizler Evi, Mor Hananyo Kilisesi ve Meryem Ana Kilisesi bölümlerinden oluşmaktadır. Deyrulzafaran Manastırı, 2021 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dâhil edilen Tur Abdin'deki dokuz kilise ve manastırdan biridir.

Deyrulzafaran Manastırı Hikayesi

Deyrüzzaferân Manastırı, tarihi ve dini öneme sahip bir yapıdır. Ayrıca "Deyrülzafaran Manastırı" veya "Deyrülzafaran" olarak da bilinir. Bu manastır, Güneydoğu Türkiye'de Mardin iline bağlı Midyat ilçesinde yer alır. İsmi Süryanice'de "Saf Yeri" anlamına gelir.

Deyrulzafaran Manastırı, Süryani Ortodoks Kilisesi'ne aittir ve Süryani inanç ve kültürünün önemli bir merkezidir. Tarih boyunca bu manastır, Süryani Hristiyan topluluğunun ruhani merkezi olmuştur.

Deyrulzafaran Manastırı hikayesi çok eski zamanlara dayanır. Geleneksel olarak, manastırın tarihi, 5. yüzyıla kadar uzandığı düşünülür. Ancak mevcut bina daha sonra, 793 yılında inşa edilmiştir. 793 yılında yapılan bu manastır, Süryanice konuşan Hristiyan toplulukları için bir dini merkez olarak hizmet verdi.

Manastırın inşası, Meryem Ana'ya ithaf edilmiştir. Bu nedenle manastırın tam adı "Meryem Ana Manastırı" olarak da bilinir. Yıllar içinde, manastır çeşitli onarımlar ve eklemeler geçirmiş olsa da, tarihi ve dini önemini korumuştur.

Deyrüzzaferân Manastırı, birçok dini ayini ve töreni gerçekleştirmek için kullanılan bir mekandır. Ayrıca manastırın içinde bir kütüphane bulunur ve bu kütüphane Süryani kültürünün önemli bir parçasıdır.

Tarihsel süreç içinde, manastır çeşitli zorluklar yaşamış ve restore edilmiştir. Günümüzde ise bu manastır, ziyaretçiler ve Hristiyan cemaati için önemli bir dini ve kültürel merkez olarak varlığını sürdürmektedir.

Deyrulzafaran Manastırı Nerede?

Deyrulzafaran Manastırı nerede?, Türkiye'nin güneydoğusunda Mardin iline bağlı Midyat ilçesinin yakınlarında yer almaktadır. Mardin şehir merkezinin doğusunda, Mardin Ovası'na hâkim bir noktada bulunan bu tarihi manastır, bölgenin önemli kültürel ve tarihi yapılarından biridir.

Deyrulzafaran Manastırı’na Nasıl Gidilir?

Deyrulzafaran Manastırı'na nasıl gidilir?, Deyrulzafaran Manastırına gitmek için ilk olarak Mardin’e gidilmesi gerekmektedir.

• Toplu Taşıma: Şanlıurfa ve Gaziantep üzerinden Adana‘ya bağlayan E-90 karayolu üzerinde bulunan Mardin’e Türkiye’nin pek çok şehrinden otobüs seferleri düzenlenmektedir. Ototbüs terminalinden taksi ile Manastıra ulaşım sağlayabilirsiniz. 
• Taksi: Mardin Otogarı’ndan veya Mardin Merkez’den taksi ile manastıra geçebilirsiniz. Taksi ile Deyrulzafaran Manastırı’na gitmek hızlı ve rahat bir seçenek olabilir. Otogardan Manastıra 4,6 km mesafe bulunmaktadır. 
• Özel Araç: Bulunduğunuz konumdan GPS ve navigasyon aracılığıyla, yolu takip edebilir Mardin şehir merkezinden yönlendirici tabelalar ile manastıra ulaşım sağlayabilirsiniz.
• Uçak: Mardin şehir merkezine araçla 20 kilometre uzaklıktaki Kızıltepe ilçesinde bulunan Mardin Havalimanı'ndan havayolu şirketlerinin sağladığı servisler veya minibüslerle şehir merkezine ulaşabilir ve ardından manastıra gitmek için yolculuğunuza devam edebilirsiniz.

Deyrulzafaran Manastırı Mimari Özellikleri

1. Güneş Tapınağı; 
    - Bu yapının kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, milattan önceki yıllara ve hatta Mardin'in kuruluşuna kadar giden bir döneme dayandığı tahmin edilmektedir. 
    - Güneş Tapınağı, Mor Hananyo Kilisesi'nin doğu köşesinde bulunur ve iki bölümden oluşur. 
    - Giriş kısmı beşik tonozlu taşlardan yapılmış ve yaklaşık 25 metrekarelik bir alanı kaplar. 
    - İkinci bölüm ise yaklaşık 51.5 metrekarelik bir alana sahiptir ve çarpıcı bir tavan yapısına sahiptir. 
2. Mor Hananyo Kilisesi (Kubbeli Kilise):
    - Kilise, Bizans İmparatoru Anastasius döneminde, Milattan sonra 491-518 yılları arasında, Süryani kardeş mimarlar Theodosius ile Theodore tarafından inşa edilmiştir. 
    - Kilisenin genişliği 12.3 metredir, yüksekliği 17.7 metredir ve toplam alanı 271 metrekaredir. 
    - Haç şeklinde bir kubbe ile örtüldüğü için bu kiliseye Kubbeli Kilise denir. Kilisenin dış duvarının üst bölümünde yer alan çeşitli hayvan figürlerini tasvir eden resimler dikkat çekicidir.
3. Azizler Evi (Beth Kadişe): 
    - Aziz Hananyo Kilisesi'nin (Kubbeli Kilise) güneydoğu cephesinde yer alan kubbeli bir binadır. Bu bina, 10.5 metre yüksekliğe ve 5.4 metre genişliğe sahiptir. 
    - İçerisinde bazı azizlerin kemikleri ile birlikte Manastır'da görev yapmış bazı patrik ve metropolitlerin mezarları bulunmaktadır. 
    - Bu binada yer alan 7 nişten 4'ü metropolitlere, 3'ü ise patrik mezarlarına aittir. Patrik mezarlarından biri üzerinde mermer bir kitabe bulunur ve bu kitabede Patrik 2.Cercis (1708) ve Patrik 4. Petrus'un (1895) vefat tarihleri yazılıdır. 
    - İç mekânda bulunan taş motifler dikkat çekicidir.
4. Meryem Ana Kilisesi: 
    - Ana avlunun kuzeydoğusunda yer alan Meryem Ana Kilisesi, Deyrulzafaran Manastırı'nın ilk kilisesi olarak kabul edilmektedir.
    - Kilise, Patrik 2. Cercis döneminde (1686-1708) bir kısmı onarılarak günümüze ulaşmıştır. 
    - Kilisenin toplam alanı 153 metrekaredir. 
    - Apsis bölümünde Bizans dönemine ait mozaikler bulunmakta olup, tavanlar ve duvarların bazı kısımları da Bizans tarzında pişmiş tuğladan inşa edilmiştir.

Deyrulzafaran Manastırı Çevresinde Gezilecek Yerler

Deyrulzafaran Manastırı çevresinde gezilecek yerler,  tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir şehir olan Mardin'de Manastır çevresinde gezilecek yerler şunlar olabilir:

• Eski Mardin Sokakları: Mardin'in tarihi şehir merkezi, dar sokakları, geleneksel taş evleri ve tarihi dokusuyla ünlüdür. Burada yürüyüş yaparak, tarihi ve kültürel atmosferin tadını çıkarabilirsiniz.
• Midyat Şehir Merkezi: Midyat'ın tarihi şehir merkezi, geleneksel taş evleri, dar sokakları ve el sanatlarıyla ünlü dükkanlarıyla ünlüdür. Burada gezerken, geleneksel Mardin mimarisini ve kültürünü yakından gözlemleyebilirsiniz.
• Mor Gabriel Manastırı: Deyrulzafaran Manastırı'na yakın bir diğer Süryani Ortodoks manastırıdır. Burası hem tarihi hem de dini açıdan önemlidir ve ziyaret edilmeye değerdir.
• Kasr-ı Nehroz: Bu tarihi köşk, Midyat yakınlarında yer almaktadır. 19. yüzyılın sonlarında inşa edilmiş olan bu köşk, güzel bir örnek teşkil eder ve ziyaretçilere dönemin yaşam tarzını ve mimarisini görmelerine olanak tanır.
• Mardin Taş Köprüsü: Mardin Taş Köprüsü, Deyrulzafaran Manastırı'na gitmek için kullanabileceğiniz tarihi bir taş köprüdür. Köprü, Mardin'in taş işçiliğinin güzel bir örneğidir.
• Mor Abraham Kilisesi: Midyat'ta bulunan bu kilise, Süryani Ortodoks geleneğine ait bir dini yapının örneğidir. Tarihi ve dini açıdan önemli bir yerdir.
• Eski Midyat Evleri: Midyat'ın tarihi şehir merkezi, geleneksel taş evleri ile ünlüdür. Bu evler, şehrin karakteristik yapısını oluşturur ve gezip fotoğraflamak için harika bir yerdir.
• Süryani El Sanatları Mağazaları: Midyat, geleneksel Süryani el sanatları ve takılarıyla ünlüdür. Şehirdeki dükkânlarda el yapımı ürünler satın alabilirsiniz.
• Mardin Müzesi: Mardin Müzesi, Mardin şehir merkezinde yer almaktadır ve bölgenin tarihi ve kültürel mirasını sergileyen önemli bir müzedir. Müzede eski dönemlere ait arkeolojik buluntular, geleneksel el sanatları ürünleri, el yazmaları, etnografik eserler ve daha fazlası görülebilir.
• Sabancı Müzesi: Sabancı Müzesi, Mardin şehir merkezinde yer alan ve modern Türk sanatının önemli eserlerini barındıran bir müzedir. Müze, çağdaş sanat eserlerinin sergilendiği geçmişteki bir Mardin evinde bulunur. Sanatseverler için ilginç bir ziyaret noktasıdır.
• Çarşılar: Mardin'in çarşıları, geleneksel el sanatları ürünleri, takılar, tekstil ürünleri ve diğer hediyelik eşyaların satıldığı canlı ve renkli yerlerdir. Burada alışveriş yaparak Mardin'e özgü ürünler satın alabilirsiniz.
• Kasımiye Medresesi: Kasımiye Medresesi, 15. yüzyılın ortalarında Memlük Sultanı II. Melik Salih tarafından inşa edilmiştir. Kare veya dikdörtgen bir avlu etrafına yerleştirilmiş odalardan oluşan tipik bir İslam medrese mimarisine sahiptir. Taş işçiliği ve süslemeleriyle dikkat çeker. Tarihsel olarak bir eğitim kurumu olarak kullanılmıştır, ancak günümüzde kültürel ve turistik bir mekân olarak hizmet vermektedir.
• Zinciriye Medresesi: 14. yüzyılda Artuklu Sultanı II. Necmeddin İsmail tarafından inşa edilmiştir. Dikdörtgen bir avlu etrafındaki odalardan oluşur ve muhteşem taş işçiliği ve süslemeleri vardır. Özellikle revakları dikkat çeker. Tarihsel olarak bir eğitim kurumu olarak kullanılmıştır, ancak şu anda turistik bir mekân olarak hizmet vermektedir. Aynı zamanda Mardin Müzesi'ne ev sahipliği yapmaktadır.
• Ulu Camii: 12. yüzyılda Artuklu Sultanı I. Kutbettin İlgazi tarafından inşa edilmiştir. Cami, Artuklu dönemi mimarisinin güzel bir örneğidir. Büyük bir avlu ve dört minaresi vardır. İç mekân, dönemin sanat ve süsleme tarzlarına sahiptir. Hala ibadet için kullanılan bir camidir ve aynı zamanda tarih ve mimari meraklıları için önemli bir ziyaret noktasıdır.
• Şehidiye Medresesi: 13. yüzyılın sonlarında Artuklu Sultanı II. Salih Nasreddin tarafından inşa edilmiştir. Kare bir avlu etrafında yerleşen odalardan oluşur. Üzeri kubbe ile örtülüdür ve geleneksel Artuklu dönemi mimarisini yansıtır. Tarihsel olarak bir eğitim kurumu olarak kullanılan medrese, şimdi kültürel ve turistik bir mekân olarak hizmet verir.

Bu yapılar, Mardin'in zengin tarihini, kültürünü ve mimarisini yansıtan önemli eserlerdir ve ziyaretçiler için ilgi çekici turistik yerlerdir.

Deyrulzafaran Manastırı Giriş Ücreti

Deyrulzafaran Manastırı giriş ücreti bulunmaktadır. Manastırda müze kart geçerli değildir.

Deyrulzafaran Manastırı Ziyaret Saatleri

Deyrulzafaran Manastırı ziyaret saatleri, Haftanın her günü, kış aylarında 08.30-12.00 ile 13.00-16.30, yaz aylarında 09.00-11.30 ile 14.00-17.30 saatleri şeklindedir. 

Deyrüzzaferân Manastırı, Mardin'in 3 km doğusunda, 5. yüzyılda yapılan ve Süryanilerin önemli merkezlerinden biri olan bir Süryani manastırıdır. Mor Hananyo Kilisesi (Kubbeli Kilise), Azizler Evi (Beth Kadişe), Meryem Ana Kilisesi ve Güneş Tapınağı, manastırın önemli yapıları arasındadır. Manastırın içinde tarihi bir Süryanice İncil ve kutsal taş da bulunmaktadır. Ayrıca, burada ilk tıp fakültesinin kurulduğuna dair söylentiler vardır. Manastırın kurulduğu dönemden kalma mozaikler günümüzde hala görülebilir. En önemli özelliklerinden biri, manastırın içinde 52 Süryani patriğinin mezarının bulunmasıdır.

Deyrüzzaferân Manastırı, 2021 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilen Tur Abdin'deki dokuz kilise ve manastırdan biri olmuştur.

Manastır, üç kattan oluşur ve 5. yüzyıldan itibaren farklı zamanlarda yapılan eklemelerle bugünkü halini 18. yüzyılda almıştır. Bu alanda ilk olarak M.Ö. Güneş Tapınağı bulunuyordu ve daha sonra Romalılar tarafından bir kale olarak kullanıldı. Romalılar bölgeden çekilince, Aziz Şleymun bazı azizlerin kemiklerini buraya getirterek kaleyi manastıra dönüştürdü.

Manastır, uzun tarihi boyunca Süryani Kilisesi'nin dini eğitim merkezlerinden biri olarak hizmet verdi. Ayrıca, bölgeye ilk matbaayı getiren kişi olan 4. Petrus da bu manastırda patriklik yapmıştır. Matbaa, Süryanice başta olmak üzere Arapça, Osmanlıca ve Türkçe kitaplar ile 1953 yılına kadar "Öz Hikmet" adında aylık bir dergi basmıştır.

Bugün de Süryani Kilisesi'nin önemli dini merkezlerinden biri olan Deyrüzzaferân Manastırı, dünyanın dört bir yanına dağılmış Süryaniler tarafından ziyaret edilmektedir. Ayrıca, binlerce yerli ve yabancı turist de manastırı ziyaret etmektedir.

Manastıra toplu taşıma hizmeti bulunmamaktadır. Girişte tuvaletler, kafeterya ve hatıra eşya satan dükkanlar bulunmaktadır. Ziyaret saatleri haftanın 7 günü 08:00 - 17:00 arasındadır ve her saat başında rehber eşliğinde turlar düzenlenmektedir.