Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi

Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi, 1580 yılında III. Murad'ın mürşidi olan Şücâ‘ Efendi tarafından yeniden inşa edilmiştir. Kastamonu'da Halvetiyye tarikatına mensup olanlar, Şeyh Şâbân-ı Velî döneminden önce, Şeyh Seyyid Sünnetî Efendi zamanında faaliyet göstermekteydiler. Halvetîlik, 1925 yılında tarikatların kapatılmasına kadar etkinlik göstermiş, külliyede Şâbân-ı Velî'nin ardından on yedi farklı şeyh hizmet vermiştir.

Caminin yanında bulunan derviş odaları, matbah, pencere ve halvetler, H. 1114 yılında (M.1702-1703) tamir edilmiştir. Yaklaşık 45-50 yıl kadar sonra külliyenin tamiratına yeniden başlanmış, avlu kapısının üzerindeki kitabelere göre 1189 yılında (M. 1775) Mehmed Paşa ve daha sonra 1845 yılında Sultan Abdülmecid'in emriyle Kastamonu Kaymakamı Sâlih Ağa tarafından tamir edilmiştir. Külliye, son olarak M. 1950 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılmış ve caminin minaresi bu dönemde yenilenmiştir.

Küçük yaşta yetim düşmesine rağmen, hayırsever bir hanımın himayesine girdi ve tahsiline devam etti. Kuran, hadis ve tefsir ilimlerine olan ilgisi onu farklı coğrafyalara taşıdı. Öğrenim yıllarındaki ahlaki erdemleri, ağırbaşlılığı ve çalışkanlığı, hocalarının takdirini kazandı.

Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi, adeta bu büyük gönül insanının ruhunu yansıtan bir eserdir. Cami, dergah evleri, türbe, kütüphane, asa suyu ve şadırvan ile bir bütün oluşturur. Caminin tarihi kitabesinden anlaşıldığı üzere III. Murad'ın hocası Suca Efendi tarafından yaptırılmıştır.

Dergah evleri ve kütüphane, camiyle aynı tarihlerde yapılmış ve külliyenin ruhunu tamamlar. Zamanın izlerini taşıyan bu yapılar, tarihin derinliklerindeki hikayeleri anlatır. Özellikle dergah evleri, geleneksel Türk mimarisinin ve Osmanlı dönemi yaşam tarzının izlerini taşıyan eşsiz mekanlardır.

Türbe, adeta bir hazine gibi zamanın kollarında durur. Ömer Kethüda'nın, ulemanın ve halkın katkılarıyla yükselirken, Kastamonu'nun sıcak yüreği ile dolmuştur. Doğu tarafında bulunan tali kapı ve harem, bu tarihi yapıya anlam ve derinlik katar.

Kütüphane, ilim ve irfanın adeta bir yuvasıdır. Alt katında ibadetin manevi dokusunu yaşarken, üst katında derin düşüncelerin kucaklaştığı bir mekan sunar. Bu kütüphane, hem zihinleri hem de ruhları besler.

Bugün bile, Şeyh Şabanı Veli Hazretleri'nin izleri bu külliyede canlıdır. Onun öğretileri ve mirası, gönül dünyalarında aydınlık bir iz bırakmaya devam eder. Her bir taşı, duvarı ve kapısı, geçmişten gelen bu kutlu mirası gelecek nesillere taşıma görevini üstlenmiştir.

Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi Nerede?

Külliye, Kastamonu Kalesi'nin batı yüzüne konumlanmış olup, Gümüşlüce Deresi'nin ağzında bulunan Hisarardı adı verilen bölgededir.

Kastamonu Gezilecek Yerler, 1 Günlük Kastamonu Rotası, gibi rotaları inceleyebilir, dilerseniz Kastamonu Gezilecek Yerler sayfamızdan kendi Gezi Planınızı oluşturabilirsiniz.

Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi’nde Neler Bulunur?

Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi, esasını tekkenin oluşturması yanında cami, türbe, kütüphane, matbah, şadırvan, asa suyu ve iki dergâh evinden meydana gelmiştir. 
Bu yapılar belirli aralıklarla farklı zamanlarda farklı kişiler tarafından inşa ettirilmiş ve Külliyenin bütünü uzun bir süre sonunda tamamlanmıştır. 

Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi Mimari Özellikleri

Camii: Cami, dikdörtgen planlı harim yapısıyla inşa edilmiş olup boyutları 10,50 × 19,50 metredir. Moloz ve kesme taş duvarlarla çevrili olan caminin tavanı ahşap, çatısı ise kiremit kaplıdır. Girişi doğu cephesindedir ve kuzey duvarının önünde ahşap halvet hücreleri bulunmaktadır. Aynı zamanda doğu ve batı yönlerinde, 1,60 metre genişliğindeki kâgir beden duvarları kalınlığından yararlanılarak ek halvet hücreleri oluşturulmuştur. Caminin minaresi kuzeydoğu köşesine yerleştirilmiştir. Alçıdan yapılmış mihrap, geometrik motiflerle süslenmiştir; ahşap minber ve vaaz kürsüsü ise gösterişli detaylarla bezenmiştir. Kürsünün yanlarındaki kitabeler, 1051 yılında (1641) Hasan Çelebi adlı bir kişi tarafından yaptırıldığını belirtmektedir.

Türbe: Türbe, Şâbân-ı Velî Külliyesi'nin avlusunda, caminin doğu tarafında bulunur. 9,50 × 9,50 metre boyutlarında kare planlıdır ve kubbe ile örtülüdür. Kesme taş cepheli olan bu zarif yapı, özenli işçiliğiyle dikkat çeker. Doğu ve batı cephelerinde birer kapı, batı duvarında bir pencere, güney duvarında ise iki pencere bulunmaktadır. Türbenin içinde toplam on altı adet sanduka bulunmaktadır.

Kütüphane, Külliye kompleksinin içerisinde yer alır ve Şâbân-ı Velî Kütüphanesi olarak adlandırılır. Bu kütüphane, güney duvarına bitişik bir şekilde, Şeyh Şâbân-ı Velî'nin türbesinin yanında, 1020 yılında (1611) inşa edilmiştir. Günümüzde ibadet amaçlı kullanılan mekân da dahil olmak üzere, daha sonradan doğusuna ek yapılarak genişletilmiştir. Orijinal yapısı batı duvarında bulunan kare planlı bir binadır ve batı ile doğu cephelerinde birer pencere bulunmaktadır. Ayrıca aynalı tonozla örtülü olduğu görülmektedir.
1810 yılında 132 cilt kitap barındıran kütüphane, 1922 yılında ise yirmi dokuz el yazması ve toplamda 239 kitap içerdiği belirtilmektedir.

Matbah, Şadırvan ve Dergah: Külliye alanında, iki ayrı dergah evi ve evlerin arasında matbah ve şadırvan gibi yapılar da bulunmaktadır. Matbah ve şadırvanın yanı sıra, külliyenin içerisinde iki dergâh evi de mevcuttur. Şadırvan, daire planlı bir yapıya sahiptir ve teknesi taştan yapılmıştır. Sekizgen bir sundurma üzerine oturan piramidal çatı kiremitlerle kaplıdır. 1900 yılında Fatma Hanım tarafından yaptırıldığı kitabesinden anlaşılmaktadır. Tekkenin haziresinde, önemli kişilere ait birçok mezar taşı bulunmaktadır. Ayrıca, geleneksel Kastamonu evlerinin örneklerinden olan evler ve matbah da yakın dönemde restore edilmiş ve bir müze olarak ziyaretçilere açılmıştır.

Asa suyu: Şeyh Şaban-ı Veli'nin asasını yere vurmasıyla çıktığına inanıldığı için Asa Suyu olarak adlandırılır.

Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi’ne Nasıl Gidilir?

Kastamonu şehir merkezinde yer alan Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi’ne ulaşım oldukça kolaydır. Toplu taşımalar veya özel aracınızla ulaşım sağlayabilirsiniz.