Mor Aho Manastırı

Mor Aho Manastırı, İlk Çağ'da Süryaniler tarafından Hasankeyf yönetimi sırasında inşa edildiği düşünülen bir yapının adıdır. Bu manastır, Batman iline bağlı Hasankeyf ilçesinin yakınında, Banı Mahar bölgesinde konumlanmıştır. Yerel halk arasında bu manastır, "Deyr Mahar" olarak da bilinen Mahar Kilisesi olarak anılır. Ne yazık ki, Mor Aho Manastırı günümüzde oldukça harap durumdadır, ancak Kültür Bakanlığı tarafından tescillenmiş ve koruma altına alınmıştır.

Ayrıca, Çatalçam (Dersalip) köyünde aynı adı taşıyan bir kilise bulunmaktadır. Bu bölgeleri ziyaret ederken dikkatli olmanız önemlidir.

Mor Aho Manastırı Nerede?

Mor Aho Manastırı, Üç Yol köyünün 2 km kuzeyinde, Batman ilinin Hasankeyf ilçesine bağlı Banı Mahar bölgesinde konumlanıyor.

Batman Gezilecek Yerler,Hasankeyf'te 1 Gün, Batman 1 Günlük Gezi Planı  gezi rotalarını inceleyebilir, dilerseniz Batman Gezilecek Yerler sayfamızdan kendi Gezi Planınızı oluşturabilirsiniz.

Mor Aho Manastırı'na Nasıl Gidilir?

Mor Aho Manastırına nasıl gidilir derseniz eğer,  ilk olarak Batman’ın Hasankeyf ilçesine gidilmesi gerekmektedir. İşte Hasankeyf 'e gitmek için yaygın olarak kullanılan birkaç yol:

• Toplu Taşıma: Batman, merkezden Otobüsle gelmek için ilçe otogarına gitmeler gerekiyor. Oradan kalkan minibüslerle 30 -40 dk içinde Hasankeyf e gidebilirsiniz. 
• Uçak: Hava yolculuğuyla Batman Havaalanı'na varan misafirler, şehir merkezine gitmek için ilçe otogarına ulaşmak için otobüsleri tercih edebilirler. Havaalanından doğrudan otobüs hizmeti sunulmamakla birlikte, taksi seçeneği de mevcuttur. Ancak taksiye binmeden önce ücreti sormayı unutmamak önemlidir, çünkü uzak bir mesafe olabilir ve ücretler yüksek olabilir.
• Özel Araç: Eğer kendi aracınızla seyahat ediyorsanız, yolu bulmak için tabelaları takip etmek yeterli olacaktır. Hasankeyf'e gitmek için Hasankeyf-Gercüş-Midyat yolunu izleyebilirsiniz. Diyarbakır'dan geliyorsanız, şehir merkezine girmeden önce Siirt yoluna devam edin ve çöplük kavşağı olarak bilinen yol ayrımından sağa dönerek Hasankeyf tabelalarını takip edin. Siirt'ten geliyorsanız, Beşiri ilçesini geçip kıra sağınıza indikten sonra düz yolda devam ederek Hasankeyf yol ayrımına ulaşabilirsiniz. Mardin'den gelecekseniz, isterseniz Midyat üzerinden veya Batman üzerinden de Hasankeyf'e ulaşabilirsiniz.

Mor Aho Manastırı Tarihi

Mor Aho Manastırı tarihi, İlk Çağ Süryanileri'ne dayandığı biliniyor. Manastır, Süryanilerin Hasankeyf'te egemen oldukları dönemlerde inşa edildiği düşünülen bir yapıdır. Batman ilinin Hasankeyf ilçesine bağlı Üç Yol köyünün 2 km kuzeyinde, Banı Mahar kırsalında yer alan Hasankeyf Mor Aho Manastırı, Yerel halk arasında "Mahar Kilisesi" olarak anılıyor. Aynı anlama gelen bir diğer adı ise Deyr Mahar.

Manastır, Dicle Nehri'ne hakim bir yamaçta, yaklaşık 150 metre yükseklikte konumlanmıştır. Dicle Nehri kıyısında, içerisinde tarihi yapı kalıntıları bulunan bir meyve bahçesi alanı da bulunmaktadır ve bu alanın manastıra ait olduğu düşünülmektedir. Yerel halk, bu bahçeye "Attafiye Bahçeleri" adını vermektedir. Ancak Mor Aho Manastırı'nın kesin inşa tarihi hakkında elimizde net bir bilgi bulunmamaktadır.

Mor Aho Manastırı'nın Mimari Özellikleri

Mor Aho Manastırı'nın mimari özellikleri:

• Kilise Genel Özellikleri:
  - Kilise, kuzey-güney kareye yakın dikdörtgen bir alana oturtulmuştur.
  - Naos, bema ve pastoforion hücrelerinden oluşur.
  - Narteks batıda yer alır ve dikdörtgen bir formdadır. Yerden yüksek bir şekilde inşa edilmiştir ve 4 sıra bordürle çevrelenmiştir. Alınlığında haç motifine yer verilmiştir.
• Naos ve Apsis Bölümü:
  - Kilisenin naos alanı dikdörtgen planlıdır ve düz damlıdır.
  - Doğuda, apsis bölümü bulunur ve kuzey ve güneyinde beşik tonozlu pastoforion hücreleri yer alır.
  - Apsis bölümünün zemini naostan yüksek tutulmuştur. Apsis bölümü kareye yakın bir plandadır, duvarlarında yuvarlak kemerli nişler bulunur. Bu bölüm dışarı doğru çıkıntı yapmaz, ancak aydınlatma açıklığına sahiptir. Apsisin hemen batısında kare planlı bir altar bulunur ve ön yüzünde kabartma bir haç motifi yer alır. Apsise taş lentolu dikdörtgen formlu giriş ile geçilmektedir.
  - Giriş, 5 sıra bordürle çevrelenmiştir.
• Çan Kulesi:
  - Kilisenin güneybatı köşesinde sonradan eklenen bir çan kulesi bulunur.
  - Çan kulesi kubbeli bir yapıdır ve kasnaklara oturtulmuş, 4 adet sütun tarafından desteklenir.
  - Kulede bitkisel motifli süslemeler mevcuttur.
• Yapı Malzemeleri ve Restorasyon:
  - Kilise inşasında kesme taş, düzgün kesme taş ve cas harcı kullanılmıştır.
  - Kilisenin doğu cephesi üzerinde orijinal duvar örgüsünün izleri görülebilir.
  - Yakın zamanda restore edildiği için orijinalliğini yitirmiştir.
• Ek Bina:
  - Kilisenin kuzey ve üst bölümünde sonradan eklenen 2 katlı konaklama yeri bulunmaktadır.

Mor Aho Manastırı Sonrası Hasankeyf’te Yapılabilecek Aktiviteler

Mor Aho Manastırı sonrası Hasankeyf'te yapılabilecek çeşitli aktiviteler bulunmaktadır. Düzenli olarak yapılan geleneksel hale gelmiş festivaller, şenlikler ve etkinliklere katılabilirsiniz. Bunlardan bazıları şu şekildedir;

• Festivaller ve Şenlikler:
  - Mart ayında gerçekleştirilen Turizm Haftası Nevruz Bayramı.
  - Mayıs ayında gerçekleştirilen Meleto Yaylası Helkis Şenlikleri.
  - Ekim aylarında gerçekleştirilen Hasankeyf Kültür Sanat Festivali.
  - Kasım aylarında gerçekleştirilen Sason Bal ve Ceviz Festivali.
• Dini Nitelikte Etkinlikler:
  - Mayıs ayında Zilan Türbesi Anma Haftası.
  - Haziran ayında İmam Abdullah'ı Anma Haftası.
  - Eylül ayında Seyit Bilal Anma Haftası.
• Sporif Aktiviteler:
  - Su sporları (rafting, balık tutma).
  - Avcılık.
  - Trekking / hiking.
  - Fotoğrafçılık.
  - Kampçılık.
  - Koşu (maraton).

Mor Aho Manastırı Çevresinde Gezilecek Yerler

Mor Aho Manastırı çevresinde gezilecek yerler arasında ören yerleri, mağaralar, köprü ve camiler öne çıkıyor. Bunları Sizler için bu yerleri şu şekilde derledik; 

• Malabadi Köprüsü: Tarihi ve mimari açıdan önemli olan bu köprü, bölgedeki önemli turistik noktalardan biridir.
• Memikan Köprüsü: Tarihi bir köprü olan Memikan Köprüsü de çevresindeki güzelliklerle birlikte ziyaret edilmeye değerdir.
• On Kemerli Köprü: Yine tarihi bir yapı olan bu köprü, bölgenin tarihi ve kültürel zenginliğini yansıtır.
• Mor Kiryakus Manastırı: Mor Aho Manastırı ile birlikte bu manastır da bölgedeki dini ve tarihi önemi yansıtan bir yapıdır.
• Hızır Bey Camii: Tarihi bir cami olan Hızır Bey Camii, ziyaretçilere kültürel bir deneyim sunar.
• El Rızk Camii Hasankeyf: Hasankeyf'in tarihi dokusunu yansıtan bu camii, tarihi ve mimari açıdan ilgi çekicidir.
• İmam Abdullah Zaviyesi: Dini bir yapı olan İmam Abdullah Zaviyesi, tarih ve kültür meraklıları için önemlidir.
• Seyid Bilal Türbesi: Tarihi bir türbe olan Seyid Bilal Türbesi, ziyaretçilere tarihi ve dini bir deneyim sunar.
• Pertükan ve Beksi Kaleleri: Tarihi kaleleri keşfetmek isteyenler için iyi bir alternatiftir.
• Hallan Çemi Höyüğü: Arkeolojik açıdan önemli bir höyük olan Hallan Çemi, tarih tutkunları için önemlidir.
• Yol Geçen Hanı: Tarihi bir konaklama noktası olan Yol Geçen Hanı, geçmişe yolculuk yapmak isteyenler için ilgi çekicidir.
• Zeynel Bey Kümbeti: Tarihi ve mimari açıdan önemli olan bu yapı, Hasankeyf'in kültürel mirasını yansıtır.
• Bozikan: Doğal güzellikleri ve manzarasıyla ünlü bir bölge olan Bozikan, doğa tutkunları için harika bir seçenektir.
• Kozluk: Tarihi ve kültürel zenginlikleriyle bilinen Kozluk, bölgeyi daha yakından tanımak isteyenler için idealdir.
• Rabat: Tarihi kalıntıları ve eski yerleşimiyle dikkat çeken Rabat, tarih meraklıları için cazip bir seçenektir.
• Mesire / Piknik Alanları: Bölgedeki doğal güzelliklerde piknik yapma fırsatları bulunur. 

Bu yerler, Mor Aho Manastırı çevresinde keşfedilebilecek önemli turistik ve kültürel noktalardır.